مجله آکادمی باغ کتاب

کوه اورست[1] بلندترین کوه جهان است. این کوه بخشی از کوه های هیمالیا است. کوه های هیمالیا رشته کوه بسیار بزرگی در جنوب آسیا است که شامل بیش از 110 کوه با ارتفاع بیشتر از 24000 فوت (7300 متر) است. کوه اورست در مرز بین چین و نپال قرار دارد و این مرز از قلۀ آن می گذرد.

حقایقی دربارۀ کوه اورست برای بچه ها

• قلۀ کوه اورست با ارتفاع 29035 فوت ( 8850 متر) بالاتر از سطح دریا، مرتفع ترین مکان روی زمین است.
• نام کوه اورست پس از سال 1865، یعنی از زمان نامگذاری آن به افتخار سر جرج اورست[2] که سر نقشه بردار کل هند از 1830 تا 1843 بود، برای این کوه به کار رفته است.
• اولین کوهنوردانی که توانستند به بالای قله برسند ادموند هیلاری[3] همراه با شرپا تنزینگ نورگای[4] بودند که در سال 1953 به آن صعود کردند.
• تا سال 2017، بیش از 7600 نفر به قلۀ کوه اورست صعود کردند و تقریباً 300 نفر در این راه جان خود را از دست دادند.
• شکل کوه اورست شبیه به یک هرم سه وجهی است و به هر کدام از وجه های آن، رخ می گویند؛ محل اتصال هر دو رخ، ستیغ کوه را تشکیل می دهد. نام های سه رخ کوه عبارتند از: رخ جنوب غربی (نپال)، رخ شرقی یا کانگشونگ[5] و رخ شمالی (هر دو در منطقۀ تبت چین). برای بالارفتن از رخ شرقی کوه تلاش های کمتری صورت گرفته و موفقیت های کمتری بدست آمده است. 
• قلۀ اورست به دلیل ارتفاع بسیار زیادش، فوق العاده سرد است. میانگین دمای گرمترین زمان در طول روز در ماه جولای-2°F (-19°C)  است. سردترین ماه، ژانویه است که میانگین دما در آن در طول روز -33°F (-36°C) است؛ البته دمای هوا می تواند به -75°F (-60°C) هم برسد. کسانی که قصد صعود به کوه اورست را دارند، در معرض خطر بسیار شدید سرمازدگی قرار می گیرند.

کوهنوردان علاوه بر آمادگی در برابر سرما باید برای رویارویی با بادهای پرقدرت هم آماده باشند. کوه اورست آنقدر بلند است که قلۀ آن در پایین ترین حد جت استریم ها قرار می گیرد؛ جت استریم ها (رودبادها) بادهای بسیار پرقدرتی هستند که در ارتفاعات بالای جو زمین می وزند. سرعت بادهایی که در کوه اورست می وزند بطور منظم به بیش از 100 مایل در ساعت (160 کیلومتر درساعت) می رسد.

• در این کوه خطر ارتفاع زدگی هم بسیار بالا است که به دلیل کمبود اکسیژن در مکان های مرتفع اتفاق می افتد. ارتفاع زدگی ممکن است نه فقط تأثیرات جسمی بلکه تأثیرات ذهنی هم بر روی کوهنوردان داشته باشد، زیرا امکان دارد دچار حالت گیجی شوند و در آن محیطی که بسیار خطرناک است دچار اشتباه شوند. استفاده از بطری اکسیژن می تواند به مقابله با ارتفاع زدگی کمک کند، اما اگر کوهنوردان به یک منبع اکسیژن اضافی وابسته باشند، در صورتی که این اکسیژن تمام شود، خطر ارتفاع زدگی حتی بیشتر هم خواهد شد. کوهنوردان باید زمانی را صرف هم هوایی کنند و بگذارند تا بدنشان به سطح پایین تر اکسیژن عادت کند و در نتیجه احتمال خطر پایین بیاید.
• کوه اورست اغلب با مردم محلی که در درۀ پایین آن زندگی می کنند و به شرپا[6] معروف هستند، مرتبط است. این مردم به طور سنتی اهل کشاورزی هستند و حیواناتشان را در ارتفاعات کوه ها می چرانند. سازگاری این افراد به زندگی در ارتفاعات بلند، آنها را به راهنماها و دستیاران بسیار خوبی برای کسانی که می خواهند به کوه اورست صعود کنند، تبدیل کرده است.
• معمولاً ماه های آوریل و می، بهترین ماه ها برای صعود و رسیدن به قله هستند، زیرا هوا معتدل تر است. اما تلاش هایی که پس از این زمان ها انجام شوند با خطر سقوط بهمن که در اثر مانسون ایجاد می شود، همراه خواهند بود؛ مانسون موسم باران های شدید تابستانی در آسیا است. بهمن یکی از دلایل اصلی مرگ در کوه اورست است. بعد از پایان مانسون هم فرصت کوتاهی برای صعود به اورست وجود دارد. زمان این فرصت پیش از فرا رسیدن فصل زمستان و در طول ماه سپتامبر است.

سؤال و جواب

سؤال: کوه اورست چگونه تشکیل شده است؟

جواب: تشکیل رشته کوه هیمالیا که کوه اورست بخشی از آن است، حدود 40 تا 50 میلیون سال قبل، زمانیکه صفحات تکتونیکی هند-استرالیا و اوراسیا[7] بایکدیگر برخورد کردند، آغاز شد. صفحات تکتونیکی، قطعات بسیار بزرگی از جنس سنگ های سخت هستند که پوستۀ زمین و خشکی ها را تشکیل می دهند، این صفحات بطور مداوم در حال حرکت هستند، اما حرکت آنها فوق العاده کند و آرام است. 

این حرکت و برخورد، با فشار صفحۀ هند-استرالیا را به زیر صفحۀ اوراسیا برد و موجب شد تا تخته سنگ ها به سمت عقب و بر روی خودشان خم شوند و در نتیجه این رشته کوه بوجود بیاید. کوه های هیمالیا و کوه اورست بطور مداوم به میزان چند اینچ در سال به سمت شمال شرقی حرکت می کنند و ارتفاع آنها به مقدار بسیار کمی بلندتر می شود.

سؤال: آیا همه می توانند به کوه اورست صعود کنند؟

جواب: هم اکنون، دولت نپال به افزایش محدودیت ها در مورد افرادی که در آینده اجازۀ صعود به کوه اورست را خواهند داشت، توجه نشان می دهد. در حال حاضر، افراد متقاضی باید بیشتر از 18 سال داشته باشند و بتوانند از عهدۀ پرداخت هزینۀ 11000 دلاری برای کسب اجازه از دولت نپال و داشتن یک راهنمای شخصی برآیند. البته، هزینه های دیگری هم برای مواردی مانند تهیۀ غذا برای هفته های طولانی، اردو زدن در کمپ اصلی (در ارتفاع 17600 فوتی/5364 متری) برای هم هوایی، تجهیزات، لوازم پزشکی، پروازها و وسایل حمل و نقل دیگر، وجود دارد.

در سال 2001، اریک واینمایر[8] به عنوان اولین فرد نابینا که توانست قلۀ اورست را فتح کند، تاریخ ساز شد. اما از سال 2017، دولت نپال صعود کوهنوردان تنها، نابینا و افرادی که هر دو پایشان قطع شده است را ممنوع کرده است. البته برای کوهنوردانی که به دنبال اجتناب از قوانین نپال هستند، همیشه این امکان وجود دارد که از سمت تبت کوه صعود کنند، زیرا در این قسمت محدودیت های کمتری اعمال شده است. با این وجود، حدود 75 درصد از صعودهای موفق به قله از سمت جنوبی نپال انجام شده اند.

منبع: scienceforkidsclub (2020)

ترجمه: آکادمی کودک باغ کتاب تهران