مجله آکادمی باغ کتاب

منبع: دانشگاه هاروارد (2018)

بازیابی از وبگاه  sciencedaily.com (شهریور 1398)

اغلب گفته می شود که افراد خلاق جهان را متفاوت از چیزی می بینند که ما می بینیم؛ یک پژوهش انجام شده در دانشگاه هاروارد پاسخی به این مطلب ارائه می دهد.

دانشمندان به مطالعۀ اسکن مغز گروهی از افراد پرداختند که از آنها خواسته شده بود تا کاربردهای جدیدی را برای اشیاء روزمره زندگی مطرح کنند و در نتیجه به یک نوع الگوی خاص برقراری ارتباط دست یافتند که با خلاق ترین پاسخ های داده شده همبستگی داشت. در مرحلۀ بعدی پژوهشگران توانستند تا از این الگو استفاده و پیش بینی کنند که پاسخ های افراد دیگری که در این شبکه وجود داشتند، با توجه و بر مبنای ارتباطاتی که برقرار می کردند تا چه میزان خلاقانه خواهد بود. این پژوهش در مقاله ای که در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم[1] به چاپ رسیده توضیح داده شده است.

به گفتۀ راجر بیتی[2] که یک پژوهشگر فوق دکترای روانشناسی و نویسندۀ اول این تحقیق است: «طبق آنچه که این تحقیق نشان می دهد اتصالات مغزهای خلاق متفاوت است و افرادی که خلاق تر هستند می توانند شبکه های مغزی را که بطور معمول با یکدیگر کار نمی کنند، همزمان بکار گیرند. ما از مدلسازی پیش بینی کننده هم استفاده کردیم تا نشان دهیم که می توانیم با درجاتی از صحت، پیش بینی کنیم که چقدر ایده های افراد خلاق (مطابق با اسکن های مغزی) بودند که در گذشته به چاپ رسیده بودند». بیتی و همکارانش به تحلیل مجدد داده های مغزی موجود در مطالعات پیشین پرداختند و به این موضوع پی بردند که صرفاً با اندازه گیری میزان توانایی ایجاد ارتباط در شبکه های مغزی این افراد، می توانند تخمین بزنند که ایده های آنان تا چه حد بدیع و مبتکرانه خواهند بود.

به گفته بیتی، در حالیکه اطلاعات موجود مناطقی از مغز را نشان می دادند که در تفکر خلاق نقش داشتند، شواهد نیز به وجود سه شبکۀ فرعی اشاره می کردند، شبکۀ حالت پیش فرض، شبکۀ برجسته و شبکۀ کنترل اجرایی، که به نظر می رسد نقش اساسی در تفکر خلاق دارند. وی اینطور ادامه داد که شبکۀ پیش فرض در حافظه و شبیه سازی مغزی دخیل است و این فرضیه وجود دارد که نقش مهمی در فرایندهایی نظیر سرگشتگی ذهنی، تخیل و تفکر خودبخودی دارد. بیتی می گوید: «ما تصور می کنیم که در مقولۀ خلاقیت، این شبکه نقش مهمی در طوفان ذهنی دارد. اما همیشه هم به این صورت نیست که فرد در این حالت به خلاق ترین ایده ها دست یابد، به این دلیل که ممکن است به سمت چیزی در حافظه اش جذب شود که بکر و بدیع نیست. در این هنگام است که شبکه های دیگر وارد عمل می شوند».

به گفتۀ بیتی، شبکۀ برجسته، اطلاعات مهم درونی و موجود در محیط را شناسایی می کند. پژوهشگران معتقدند که وقتی نوبت به خلاقیت می رسد، ممکن است این شبکه مسئول تفکیک و دسته بندی ایده هایی باشد که در شبکۀ حالت پیش فرض بوجود می آیند.

در مورد آخر، بیتی عنوان می کند که کارکرد شبکۀ کنترل اجرایی این است که به افراد کمک می کند تا تمرکز خود را بر روی ایده های مفید حفظ کنند و در همین حین آنهایی را که به کار نمی آیند کنار بگذارند.

وی اضافه می کند: «بنظر می رسد هماهنگی میان این سیستم ها است که برای خلاقیت حائز اهمیت است. افرادی که در تفکر انعطاف بیشتری دارند و ایده های خلاق بیشتری را مطرح می کنند، در بکارگیری این شبکه ها که در حالت معمول با یکدیگر کار نمی کنند و همچنین فعال کردن این سیستم ها توانایی بیشتری دارند».

به منظور  تشخیص شبکه هایی که در بروز خلاقیت دخیل هستند، بیتی و همکارانش 163 داوطلب را بکار گرفتند و طی زمانی که این افراد سعی می کردند تا به ایده های خلاق در مورد اشیاء روزمره برسند، از فناوری تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی[3] (اف ام آر آی) برای اسکن مغز آنها استفاده کردند. در ادامه، گروه پژوهش به «ارزیابان» آموزش دادند تا پاسخ های شرکت کنندگان را بررسی و ارزیابی کنند که ایده های آنان تا چه حد خلاق هستند.

بیتی می افزاید: « خلاقیت عموماً به عنوان توانایی طرح ایده های جدید و مفید تعریف می شود. ما در طول زمانی که این افراد مشغول تفکر خلاق بودند، توانایی برقراری ارتباط در این شبکه و کیفیت پاسخ های آنها را به یکدیگر ربط می دادیم».

بیتی و همکارانش بر مبنای نتایج این آزمایش، یک مدل پیش بینی کننده ایجاد کردند و آنرا با داده های اسکن های مغزی که از مطالعات پیشین در زمینۀ خلاقیت جمع آوری شده بودند امتحان کردند. بیتی می گوید:«ما از اطلاعاتی که در گذشته به چاپ رسیده بودند استفاده کردیم ... ما دریافتیم که با توجه به میزان توانایی و قوت ارتباطاتی که در این شبکه وجود دارند، می توانیم با صحت بالایی حدس بزنیم که افراد چقدر در انجام کارها خلاق خواهند بود».

در نهایت بیتی اظهار امیدواری کرد که این مطالعه به برخی افسانه ها در مورد خلاقیت و منشأ آن خط بطلان بکشد. وی می گوید: «چیزی که امیدوارم این تحقیق انجام بدهد، کشیدن خط بطلان بر افسانۀ نقش نیمکره  چپ مغز در در برابر نیمکرۀ راست، در تفکر خلاق است. چرا که این تلاشی است که کل مغز انجام می دهد».

غیرقابل اصلاح بودن این موضوع با استفاده از برخی آموزش ها نیز مطلبی است که هنوز روشن نیست. بیتی اضافه کرد که «خلاقیت امری پیچیده است و ما با این کار تنها خراشی بر سطح آن ایجاد کردیم، بنابراین، کارهای بسیار بیشتری لازم است که صورت گیرد».

منبع: دانشگاه هاروارد (2018)

بازیابی از وبگاه  sciencedaily.com (شهریور 1398)

ترجمه: آکادمی باغ کتاب تهران