مجله آکادمی باغ کتاب

زیستگاه های طبیعی (6): کوهستان ها

زیستگاه کوهستانی

ممکن است مدت زمان صعود به قلۀ یک کوه طولانی باشد، اما زمانیکه به آنجا برسید، می توانید کیلومترها مقابل خود را ببینید. مثل این است که بر فراز جهان ایستاده اید!

نویسنده: اوری هرت[1]

ایجاد کوهستان ها

بعضی از کوهستان ها از بهم خوردن قطعات بزرگ سنگ ها و صخره ها، به نام صفحات تکتونیکی که پوستۀ زمین را تشکیل می دهند، ایجاد می شوند. در طول میلیون ها سال، این صفحات سنگی به سمت بالا و بر روی یکدیگر فشار وارد می کنند و موجب بوجود آمدن کوه ها می شوند. گروه دیگری از کوه ها هنگامیکه منافذ و شکاف های سطح زمین فوران می کنند و گدازه ها از آنها خارج می شوند و به روی زمین می ریزند، بوجود می آیند. پس از گذشت میلیون ها سال، لایه های بسیار زیاد گدازه های سفت و سخت شده، تبدیل به کوه می شوند. 

کوه ها در تمام قاره ها وجود دارند. طولانی ترین رشته کوه موجود بیش از 40000 مایل (64373.76 کیلومتر) امتداد دارد و 90 درصد آن زیر اقیانوس است! نام این رشته کوه پشتۀ میانی اقیانوس است و مانند بخیه های یک توپ بیسبال، دور زمین را فرا گرفته است. رشته کوه آند، طولانی ترین رشته کوهی است که روی زمین قرار دارد. این رشته کوه در تمام ساحل غربی آمریکا و از میان هفت کشور مختلف از جمله، آرژانتین، شیلی و کلمبیا امتداد یافته و طول آن 4700 مایل (7563.917 کیلومتر) است.

کوه اورست در آسیا که در مرز نپال و چین قرار دارد، بلندترین کوه بالاتر از سطح دریا در جهان است. این کوه با ارتفاعی بیش از 29000 فوت مانند برج بلندی است که تقریباً 5000 مرد بالغ باید بر شانۀ هم بایستند تا به بالای آن برسند.

کنترل آب و هوا

کوه ها از پایین ترین تا بالاترین نقطه، چندین زیست بوم دارند. در پایین ترین قسمت کوه ها، دامنه هایی قرار دارند که در اغلب موارد دارای جنگل های سرسبز و انبوه برگ ریز هستند. درختان این جنگل ها در زمستان برگ هایشان را از دست می دهند. در قسمت بالاتر جنگل های مخروطی قرار دارند که دارای درختان بلند کاج و درختان همیشه سبز دیگر هستند.

هرچه از سطح زمین به سمت قسمت های بالاتر کوه صعود کنیم، هوا سردتر می شود؛ در هر 300 فوت حدود یک درجۀ فارنهایت دما سردتر می شود. در اینجا معمولاً «خط رویش درختان» تمام می شود و گیاهان آن بسیار کوچکتر هستند. خزه ها و گلسنگ هایی که کوتاه هستند بر روی زمین های این قسمت رشد می کنند و در فصل بهار چمنزارهای آلپی، در مکان هایی مانند کوه های راکی در شمال غربی آمریکا و کوه های آلپ در اروپا همراه با گل های وحشی، دوباره زنده می شوند. هر چه به سمت قله پیش برویم، هوا نیز رقیق تر می شود زیرا ملکول های اکسیژن پراکنده تر می شوند و این موضوع نفس کشیدن را سخت تر می کند.

بیشتر گیاهان نمی توانند در قلۀ کوه های بسیار بلند مانند کوه اورست و کوه مون بلان واقع در رشته کوه های آلپ در اروپا، رشد و نمو کنند. تمام چیزی که در این قسمت ها وجود دارد، فقط صخره ها و سنگ های پوشیده از برف است!

جانوران شرایط سخت و غیرعادی

کوهستان ها بیشتر اوقات دارای شرایط آب و هوایی سخت و غیرعادی هستند و جانورانی که در آنها زندگی می کنند بطور حیرت انگیزی با این شرایط سازگار شده اند. بعنوان مثال، بر روی بدن پاندای سرخ کوه های هیمالیا در آسیا، یک پوشش ضخیم رشد می کند. پوشش خز بعضی از جانوران چیزی است که حتی بیشتر از یک عایق عمل می کند. نمونۀ آن خرگوش پاشنه برفی آمریکای شمالی است که پوششی دارد که مثل برف سفید است و به این حیوان کمک می کند تا از چشم شیرهای کوهی و شکارچیان دیگر پنهان بماند.

خرس های گریزلی و مارموت های سپیدموی که در آمریکای شمالی زندگی می کنند بوسیلۀ خواب زمستانی در هوای سرد زمستان زنده می مانند؛ آنها در لانه هایشان پنهان می شوند و در حال استراحت می مانند تا در طول زمانیکه یافتن غذا سخت است، انرژی خود را ذخیره کنند. وقتی خرس های گریزلی به خواب زمستانی می روند، دمای بدنشان حدود 12 درجه پایین می آید و تقریباً هر 45 ثانیه یکبار نفس می کشند. جانوران دیگر مانند بزهای کوهی که در کوه های آلپ اروپا زندگی می کنند، در طول زمستان به ارتفاعات پایین تر و گرمتر مهاجرت می کنند. این جانوران سم های سخت و محکمی دارند که انعطاف پذیر هستند و زمانیکه برای یافتن غذا از مناطق سخت و سنگلاخی بالا و پایین می روند، آنها را ثابت و بدون لغزش نگه می دارند.

منبع: کیدز نشنال جئوگرافیک

ترجمه: آکادمی کودک باغ کتاب تهران

 

[1] Avery Hurt


 

نظرات کاربران

در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.