مجله آکادمی باغ کتاب

سد ایتایپو[1] بزرگترین تولید کنندۀ انرژی پاک و تجدیدپذیر در جهان است. این سد برق آبی در آمریکای جنوبی و در مرز بین برزیل و پاراگوئه قرار دارد. سد ایتایپو 16 درصد انرژی مصرف خانگی در برزیل را تأمین می کند و 76 درصد از نیازهای انرژی پاراگوئه را نیز تولید می کند. سد ایتایپو به عنوان یکی از عجایب هفتگانۀ دنیای مدرن طبقه بندی شده است.

حقایقی دربارۀ سد ایتایپو برای کودکان

• سد ایتایپو بر روی رودخانۀ پارانا[2] کشیده شده است. ساخت این سد، در سال 1974، پس از امضاء قرارداد ایتایپو[3] میان برزیل و پاراگوئه در سال 1973، آغاز شد.
• یک کانال جدید ساخته شد تا در هنگام ساخت سد، رودخانه را به مسافت 1.24 مایل (2 کیلومتر) منحرف کند. این کار اجازه داد تا بستر رودخانه خشک شود و در نتیجه این سد بتنی در آنجا ساخته شود.
• حدود 40000 کارگر و کارمند برای ساخت سد و ادارۀ دفاتر پشتیبانی شرکت آن، استخدام شدند.
• سد ایتایپو در سال 1984 شروع به تولید برق کرد و در سال 2015 توانست 2.4 میلیارد مگاوات ساعت برق تولید کند.
• این سد در سال 2016 با تولید 103.1 میلیون مگاوات ساعت برق، یک رکورد جهانی تولید انرژی بجا گذاشت. 
• ارتفاع سد ایتایپو 643 فوت (196 متر) است و به عرض 23.727 فوت (7.235 متر) گسترده شده است.
• برقی که بوسیلۀ این سد تولید می شود دارای دو فرکانس متفاوت است. 10 واحد از 20 واحد تولید، فرکانس 60 هرتز را برای استفادۀ برزیل تولید می کنند و 10 واحد تولید دیگر فرکانس 50 هرتز تولید می کنند که در پاراگوئه استفاده می شود.
• مخزن سد ایتایپو 520 مایل مربع (1350 کیلومتر مربع) را می پوشاند که از نظر بزرگی آنرا به هفتمین دریاچۀ مصنوعی برزیل تبدیل کرده است. این مخزن در 13 اکتبر 1982 ایجاد شد و فقط دو هفته طول کشید تا پر شود!
• ایجاد این دریاچه، زندگی هزاران نفر را تحت تأثیر قرار داد. ساخت دریاچه به معنی پیدا کردن خانۀ جدید برای هزاران خانواده و جانور بود. در همان زمان که خسارت مالی به مردم پرداخت می شد، عملیات «میمبا کوئرا[4]» (در زبان محلی به معنی «گرفتن حیوانات») جان 36450 حیوان این منطقه را پیش از اینکه دریاچه پر از آب شود، نجات داد.
• حدود 434 میلیون فوت مکعب (12.3 میلیون متر مکعب) بتن برای ساخت سد ایتایپو استفاده شد.
• 

سؤال و جواب:

سؤال: نیروگاه برق آبی چیست؟

جواب: نیروگاه برق آبی سازه ای است که برای تولید برق از آب استفاده می شود. برای این کار از سطوح مختلف رودخانه ها استفاده می شود و هر جا هم که ممکن باشد سدهایی ساخته می شوند تا جریان مداوم و طولانی مدت آب تضمین شود. فشار حاصل از پایین ریختن آب، توربین های داخل نیروگاه را به چرخش در می آورد.

چرخش توربین ها موجب ایجاد میدان الکترومغناطیسی می شود که برق را تولید می کند. هر چه ارتفاعی که آب از آن به پایین می ریزد بیشتر باشد، میزان انرژی که می تواند تولید شود بیشتر خواهد بود. برای اینکار می توان از آبشارهای طبیعی هم استفاده کرد. 

سؤال: مزایا و معایب ساخت سد ایتایپو چیست؟

جواب: سد ایتایپو مزایای زیادی دارد؛ این سد انرژی کم هزینه، پاک و تجدیدپذیری را تأمین می کند. این یعنی انرژی تولید شده دوستدار محیط زیست است و هزینۀ کمتری دارد. در واقع، انرژی که بوسیلۀ سد ایتایپو تولید می شود، 55 درصد ارزانتر از انرژی است که بوسیلۀ نیروگاه های محلی دیگر تولید می شود.

بعلاوه، ساخت و ساز و نگهداری این سد مشاغل زیادی را ایجاد کرده و موجب پیشرفت اقتصاد برزیل و پاراگوئه شده و همزمان قابلیت اطمینان به تأمین برق این کشورها را بیشتر کرده است. علاوه بر این، شرکتی که ادارۀ سد ایتایپو را بعهده دارد برای استفاده از آب آن، به هر دو کشور پول می دهد. این پول  به منفعت 16 شهری بوده که تحت تأثیر ساخت این سد قرار گرفتند و برای بهبود بهداشت و خدمات درمانی، تصفیۀ فاصلاب، آموزش و پرورش، مسکن و کیفیت کلی پروژه های زندگی هزینه شده است.

با این وجود، ساخت سد ایتایپو موجب بروز مشکلات زیست محیطی برای این منطقه شده، به اضافۀ از دست رفتن محل زیست جانوران و گیاهان خاص که به دلیل ایجاد دریاچۀ سد بوجود آمده است. علاوه بر این، ساخت این سد مهاجرت ماهی ها و زندگی جانوران رودخانه ای را به شدت مختل کرده است. همچنین، تأثیرات اجتماعی وسیعی به دلیل جابجایی ساکنان تمام روستاها و از دست رفتن خانه ها، تاریخ و روش زندگی آنها روی داده است. ساختمان سد هم به معنای از دست رفتن آبشارهای هفتگانۀ[5] تماشایی و جذابی است که یک مقصد گردشگری و یک مکان دیدنی محبوب به شمار می رفت.

منبع: scienceforkidsclub (2020)

ترجمه: آکادمی کودک باغ کتاب تهران